Văn hóa doanh nghiệp trong chu kỳ tăng trưởng mới: Bứt phá nhưng không đánh rơi bản sắc

Năm 2025 đánh dấu giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ của nền kinh tế Việt Nam với kỳ vọng đạt mức tăng trưởng cao nhất trong một thập kỷ. Song song với cơ hội mở rộng thị trường là áp lực đổi mới trong cách doanh nghiệp vận hành và phát triển con người. Khi tốc độ trở thành yếu tố cạnh tranh, “văn hóa tổ chức” nổi lên như năng lực giữ nhịp cho sự phát triển dài hạn, giúp doanh nghiệp duy trì sự ổn định, củng cố tinh thần đồng đội và nuôi dưỡng động lực sáng tạo trong hành trình hướng tới tăng trưởng bền vững.

Tăng trưởng trên 8% – Lời hiệu triệu tới cộng đồng doanh nghiệp

Năm 2025, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP ở mức 8,3 – 8,5%, hướng tới mức tăng trưởng GDP 10% vào năm 2026. Đây là giai đoạn bản lề để hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhanh và bền vững, dựa trên ba động lực chính: đầu tư công, xuất khẩu và tiêu dùng nội địa. Cùng với đó, yêu cầu đổi mới thể chế, chuyển đổi số và phát triển xanh được coi là trọng tâm để tạo nền tảng tăng trưởng dài hạn.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia kinh tế, việc chạy theo chỉ tiêu “nhanh bằng mọi giá” có thể dẫn tới “bẫy tăng trưởng nóng” – nơi tốc độ vượt quá năng lực hấp thụ của nền kinh tế và doanh nghiệp. Bài toán đặt ra không chỉ là tăng bao nhiêu, mà là tăng như thế nào để bền vững.

Trong bối cảnh đó, văn hóa doanh nghiệp giữ vai trò như “hệ điều hành” đảm bảo tổ chức vừa chạy nhanh, vừa vận hành đúng hướng. Tốc độ kinh doanh có thể được đo bằng chỉ tiêu và con số, nhưng sức bền của tổ chức lại được quyết định bởi văn hóa – yếu tố vô hình nhưng mang tính định hướng lâu dài.

Tác động của tăng trưởng nhanh đến văn hóa doanh nghiệp

Việc mở rộng quy mô và áp lực về hiệu quả khiến nhiều doanh nghiệp đối mặt với thách thức trong duy trì sự ổn định văn hóa nội bộ. Khi các kế hoạch kinh doanh được điều chỉnh liên tục, nhân sự tăng nhanh và mục tiêu tài chính được đặt cao, văn hóa có nguy cơ bị xem nhẹ hoặc hiểu sai vai trò.

Trước hết, tốc độ phát triển cao dễ làm gia tăng áp lực cho người lao động, đặc biệt ở cấp quản lý trung gian – những người phải cân bằng giữa chỉ tiêu tăng trưởng và trải nghiệm nhân viên. Nếu thiếu cơ chế lắng nghe và đối thoại trong doanh nghiệp, sự gắn kết trong nội bộ có thể suy giảm, ảnh hưởng đến năng suất và tinh thần làm việc.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp mở rộng địa bàn, tăng quy mô nhân sự, sáp nhập hoặc tái cấu trúc, dẫn tới làm “loãng” giá trị cốt lõi khi đội ngũ mới chưa kịp thấm nhuần bản sắc tổ chức. Nhân viên mới không hiểu hết cốt lõi văn hóa, còn nhân viên cũ cảm thấy “mất tinh thần ban đầu”. Sự khác biệt giữa thế hệ, vùng miền hay mô hình vận hành khiến giá trị chung cần được diễn giải lại theo ngôn ngữ phù hợp hơn.

Ở góc độ quản trị, tăng trưởng nhanh cũng đòi hỏi chuẩn mực tuân thủ và đạo đức kinh doanh cao hơn. Khi Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu xanh, tiêu chuẩn ESG và truy xuất nguồn gốc, văn hóa doanh nghiệp cần thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm và minh bạch – yếu tố cốt lõi để giữ uy tín thương hiệu trên thị trường quốc tế.

Văn hóa – nền tảng cho tăng trưởng bền vững

Tăng trưởng bền vững phải dựa trên đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất và hiệu quả thể chế, thay vì mở rộng đầu tư hay vốn ồ ạt. Ở cấp doanh nghiệp, điều này tương đương với việc phát triển văn hóa học hỏi và đổi mới liên tục, nơi con người được khuyến khích tư duy cải tiến, thay vì chỉ làm nhanh hơn.

Tăng trưởng nhanh không nhất thiết đồng nghĩa với mất cân bằng văn hóa. Ngược lại, doanh nghiệp có nền văn hóa mạnh thường tận dụng được tốc độ để củng cố bản sắc và tăng khả năng thích ứng. Theo khảo sát của Deloitte, đội ngũ lãnh đạo truyền cảm hứng, biết gắn kết đội ngũ có thể giúp nâng cao hiệu suất nhân viên lên tới 27% và khiến nhân viên vượt mục tiêu cao hơn 1,5 lần.

Văn hóa doanh nghiệp, nếu được đầu tư đúng cách, không chỉ giúp tổ chức duy trì ổn định trong giai đoạn mở rộng mà còn tạo lợi thế cạnh tranh. Điều này được tạo ra từ “vốn văn hóa” (culture capital) – giá trị tích lũy từ niềm tin, hành vi và chuẩn mực, góp phần hình thành năng lực tổ chức khó sao chép.

Mục tiêu tăng trưởng cao của nền kinh tế Việt Nam mở ra nhiều cơ hội cho doanh nghiệp, nhưng cũng đòi hỏi khả năng quản trị văn hóa tinh tế hơn. Khi thị trường thay đổi nhanh, chỉ những tổ chức có nền văn hóa vững chắc mới duy trì được sự thống nhất, tinh thần sáng tạo và niềm tin nội bộ.

 5 “van an toàn” văn hóa cho năm tăng tốc

1. Đặt lại ranh giới không đánh đổi.
   Mỗi doanh nghiệp cần xác định rõ: điều gì có thể điều chỉnh, điều gì không. An toàn, đạo đức, chất lượng và liêm chính phải là “vùng bất khả xâm phạm”, cần được tái khẳng định trong mọi cuộc họp chiến lược.
2. Đo lường văn hóa bằng dữ liệu thực.
   Đừng chỉ dựa vào cảm nhận. Hãy triển khai các cuộc khảo sát định kỳ để đo mức độ gắn kết, niềm tin, khối lượng công việc và cảm xúc nhân viên. Hoạt động văn hóa chỉ được điều chỉnh kịp thời khi được nhìn thấy qua dữ liệu.
3. Tập trung vào lãnh đạo cấp trung.
   Trang bị cho họ kỹ năng “dẫn dắt bằng văn hóa”: giao tiếp, phản hồi, xử lý áp lực, kể chuyện nội bộ. Một quản lý hiểu giá trị tổ chức có thể lan tỏa văn hóa đến hàng chục người khác.
4. Tích hợp văn hóa vào onboarding và vận hành.
   Khi tuyển dụng hoặc tái cấu trúc, mỗi nhân viên cần một hành trình 30 – 60 – 90 ngày để hiểu văn hóa, hành vi chuẩn mực và “ngôn ngữ nội bộ” của tổ chức.
5. Kể lại câu chuyện văn hóa theo cách mới.
   Truyền thông nội bộ không chỉ là tin tức, mà còn là storytelling. Tôn vinh hành vi đúng, chia sẻ những “hành động nhỏ” thể hiện giá trị văn hóa. Chính những câu chuyện thật ấy giúp văn hóa sống động trong từng quyết định hàng ngày.

Tăng trưởng nóng là cơ hội để Việt Nam bứt phá, nhưng cũng là phép thử lớn cho năng lực lãnh đạo và bản lĩnh văn hóa doanh nghiệp. Một tổ chức thông minh không chỉ hỏi “làm sao để chạy nhanh hơn?”, mà còn phải hỏi “chúng ta có đang cùng nhau chạy đúng hướng không?” Khi thị trường thay đổi nhanh, chỉ những tổ chức có nền văn hóa vững chắc mới duy trì được sự thống nhất, tinh thần sáng tạo và niềm tin nội bộ.