Bài học từ Airbnb, Unilever và Walmart về cách biến dữ liệu thành lợi thế 

Dữ liệu chỉ thật sự có giá trị khi nó được hiểu, được dùng và tạo ra hành động. Airbnb, Unilever và Walmart đã làm điều đó theo ba cách rất khác nhau – từ đào tạo nội bộ, xây dựng “thủ lĩnh dữ liệu” cho đến dự báo nhu cầu theo thời tiết. Đây là những case study cho thấy dữ liệu có thể định hình văn hóa và chiến lược kinh doanh ra sao.

Airbnb: Khi dữ liệu trở thành “ngôn ngữ chung”

Năm 2016, Jeff Feng – Trưởng nhóm Dữ liệu của Airbnb – đã thẳng thắn thừa nhận một thực tế: chỉ khoảng 30% nhân viên Airbnb dùng nền tảng dữ liệu nội bộ mỗi tuần, thấp hơn hẳn so với các “ông lớn” công nghệ như Facebook hay Dropbox. Với một công ty coi dữ liệu là “tiếng nói của người dùng ở quy mô lớn”, con số này cho thấy văn hóa dữ liệu vẫn chưa thật sự thấm sâu.

Câu hỏi đặt ra là làm sao để không chỉ một nhóm nhỏ data scientist, mà mọi nhân viên đều có thể ra quyết định dựa trên dữ liệu? Câu trả lời chính là Airbnb Data University (DataU) – một “ngôi trường” ngay trong lòng công ty, ra đời cuối năm 2016. Ở đây, bất kỳ ai cũng có thể bắt đầu từ những lớp nhập môn (100-level), tiến tới viết truy vấn dữ liệu (SQL), tạo bảng biểu trực quan (Tableau, Superset), rồi nâng cao hơn với lập trình phân tích (Python, Hive) và các mô hình “máy học” (machine learning, 300-level).

Điểm đặc biệt là giảng viên chính là các chuyên gia dữ liệu của Airbnb. Họ chỉ chiếm khoảng 1,6% lực lượng lao động, nhưng thay vì giữ kiến thức cho riêng mình, họ trở thành người hướng dẫn cho đồng nghiệp. Feng gọi đây là cách “khuếch đại tác động của đội ngũ nhỏ nhưng hùng mạnh”. Chính nhờ mô hình “chuyên gia nội bộ dạy trực tiếp”, DataU không cần thuê chuyên gia bên ngoài, mà vẫn mang lại hiệu quả cao: chỉ sau nửa năm, hơn 500 nhân viên tham gia, trung bình mỗi người học bốn lớp, tổng cộng hơn 2.100 lượt học. Điểm hài lòng (NPS) luôn trên +55 – mức rất cao cho một chương trình đào tạo nội bộ. Quan trọng hơn, tỷ lệ nhân viên dùng dữ liệu hằng tuần tăng từ 30% lên gần 45%, tức tăng trưởng 66%. Từ San Francisco, DataU nhanh chóng lan ra Dublin, Singapore, Bắc Kinh, Seoul… và thậm chí còn có phiên bản chuyên sâu: khóa học 2–3 ngày “thiết kế riêng” cho từng team, nơi học viên tự xây dựng bảng theo dõi trực quan (dashboard) và giải quyết chính vấn đề của nhóm mình.

DataU không chỉ là một chương trình đào tạo. Nó là cách Airbnb khẳng định rằng dữ liệu không còn là công cụ riêng của kỹ sư, mà là ngôn ngữ chung của cả tổ chức. Đồng thời giúp hình thành tư duy mới cho nhân viên: Mọi ý tưởng đều phải có dữ liệu chứng minh. Nhờ đó, Airbnb không chỉ là nền tảng kết nối du khách và chủ nhà, mà còn là một công ty vận hành bằng dữ liệu – sáng tạo, linh hoạt và luôn dẫn đầu.

Unilever: Khi các “thủ lĩnh dữ liệu” biến thông tin thành sức mạnh tập thể

Ở Unilever, việc thấu hiểu người tiêu dùng từng là thứ đắt đỏ và rời rạc. Những báo cáo nghiên cứu từ các công ty bên ngoài mất hàng tuần mới về đến tay đội ngũ tiếp thị, trong khi hành vi khách hàng thì thay đổi từng ngày trên mạng xã hội, sàn thương mại điện tử hay ngay trong những đánh giá trực tuyến. Để thay đổi, Unilever đã tạo ra Trung tâm dữ liệu người tiêu dùng (People Data Centre – PDC) – nền tảng phân tích tập trung cho hơn 53 thị trường, xử lý mỗi ngày hàng trăm triệu đánh giá và bài đăng, tiết kiệm đến 30 triệu euro mỗi năm và cung cấp thấu hiểu nhanh gấp đôi với chi phí chỉ bằng một nửa cách làm cũ.

Nhưng chỉ có một trung tâm dữ liệu thôi thì chưa đủ. Thách thức thật sự là: làm sao để những thấu hiểu từ PDC không nằm chết trong các bảng theo dõi trực quan, mà trở thành hành động trong từng phòng ban, từng cuộc họp? Câu trả lời chính là các “Thủ lĩnh dữ liệu” (Data Champion) – những con người ngay trong đội ngũ Unilever, được đào tạo để hiểu dữ liệu, truyền cảm hứng và “phiên dịch” thấu hiểu cho đồng nghiệp. Họ giúp bộ phận tiếp thị chọn chiến dịch đúng lúc, nghiên cứu & phát triển tìm hướng cải tiến sản phẩm, chuỗi cung ứng điều chỉnh vận hành, và thậm chí nhân sự hay tài chính cũng biết dựa vào dữ liệu để ra quyết định.

Các “Thủ lĩnh dữ liệu” khiến dữ liệu trở thành ngôn ngữ chung của cả tổ chức. Khi một đồng nghiệp còn bỡ ngỡ với hệ thống PDC, họ là người kề bên hướng dẫn. Khi một dự án cần bằng chứng để thuyết phục lãnh đạo, họ là người chỉ ra những con số thuyết phục từ PDC. Và khi văn hóa “ra quyết định bằng dữ liệu” lan tỏa, chính họ là chất xúc tác.

Nhờ “Thủ lĩnh dữ liệu”, dữ liệu không còn là thách thức mà trở thành ngôn ngữ chung, giúp từng cá nhân, từng bộ phận cùng tiến bộ, đưa Unilever tiếp tục vững vàng ở vị trí dẫn đầu.

Walmart: Khi thời tiết trở thành biến số bán lẻ

Người ta vẫn nhắc lại một giai thoại thú vị từ năm 2004: trước khi bão Frances – một trong những cơn bão lớn nhất từng đổ bộ bang Florida (Mỹ) – tràn vào, các nhà phân tích Walmart phát hiện Pop-Tarts dâu và bia là hai mặt hàng có nhu cầu tăng vọt. Chỉ trong thời gian ngắn, xe tải đã chở thêm những sản phẩm này đến các siêu thị dọc tuyến I-95 – trục giao thông chính chạy dọc bờ Đông nước Mỹ – và toàn bộ bán sạch trước khi bão tới. Câu chuyện “Pop-Tarts mùa bão” từ đó trở thành minh chứng sống động cho sức mạnh của dữ liệu trong bán lẻ.

Nhưng với Walmart, câu chuyện Pop-Tarts năm 2004 chỉ là khởi đầu. Từ giai thoại ấy, họ bắt đầu một hành trình dài hơn hai mươi năm để mở rộng khả năng “đọc” dữ liệu và biến nó thành công cụ vận hành hằng ngày. Trọng tâm là Retail Link – nền tảng dữ liệu nội bộ cho phép nhân viên và cả nhà cung cấp theo dõi gần như tức thời tình hình tồn kho, doanh số và xu hướng mua sắm. Khi Retail Link được kết hợp với phân tích thời tiết bằng trí tuệ nhân tạo (AI), Walmart có thể tinh chỉnh kế hoạch nhập hàng, bổ sung kệ, định giá và khuyến mãi phù hợp với từng vùng, từng mùa và từng biến động thời tiết nhỏ.

Nếu trời bất chợt trở lạnh, súp nóng và áo len sẽ được tăng cường. Nếu nắng kéo dài, kem chống nắng và đồ nướng sẽ được đẩy mạnh ra kệ. Những tín hiệu từ thời tiết, khi đi qua mô hình dữ liệu và AI của Walmart, trở thành dự báo nhu cầu chính xác, giúp chuỗi cung ứng điều chỉnh nhịp nhàng và cửa hàng luôn sẵn sàng đón khách.

Kết quả là Walmart đã đi xa hơn một giai thoại thú vị. Họ biến dữ liệu và thời tiết thành biến số chiến lược trong kinh doanh, để không chỉ bán hàng, mà còn đón đầu nhu cầu của khách hàng trước cả khi chính họ nhận ra.

Lời kết:

Từ “ngôi trường dữ liệu” của Airbnb, đến những “Thủ lĩnh dữ liệu” ở Unilever hay mô hình dự báo nhu cầu gắn liền thời tiết của Walmart, có thể thấy hành trình làm chủ dữ liệu không chỉ là câu chuyện về công nghệ. Đó là câu chuyện về tư duy mới: dân chủ hóa dữ liệu, trao quyền cho nhân viên, và gắn dữ liệu với những gì gần gũi nhất trong đời sống và công việc. Khi dữ liệu không còn nằm trên dashboard mà trở thành “ngôn ngữ chung” nuôi dưỡng văn hóa và hành động, doanh nghiệp không chỉ bán hàng tốt hơn, mà còn sáng tạo hơn, bền vững hơn, và gần gũi hơn với cộng đồng mình phục vụ.

Định hướng dữ liệu là một trong bốn trụ cột của văn hóa số, thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi số. Để được tư vấn về chiến lược và triển khai văn hóa số, hoặc để được đào tạo về các trụ cột của văn hóa số, vui lòng liên hệ với Blue C: (+84)24 7303 2388 hoặc info@bluec.vn